Podstawowe komponenty dostępności cyfrowej

Dla zapewnienia dostępności cyfrowej istotnych jest kilka różnych komponentów związanych z projektowaniem i tworzeniem treści cyfrowych i ich współdziałanie. Te komponenty to:

• treść - informacje na stronie internetowej lub w aplikacji internetowej, w tym:
  • informacje naturalne (takie jak tekst, obraz i dźwięki) oraz
  • kod lub znaczniki definiujące strukturę, prezentację itp.
• przeglądarki internetowe, odtwarzacze multimedialne i inne „programy użytkownika”.
• technologie wspomagające, w niektórych przypadkach - czytniki ekranu, alternatywne klawiatury, przełączniki, oprogramowanie skanujące itp.
• użytkownicy, ich wiedza, doświadczenia, a w niektórych przypadkach, sposób korzystania z internetu (strategie adaptacyjne)
• twórcy - projektanci, programiści, autorzy itd., w tym projektanci z niepełnosprawnościami i użytkownicy, którzy współtworzą treść
• narzędzia autorskie - oprogramowanie do tworzenia treści cyfrowych
• narzędzia oceniające - oprogramowanie służące do oceny dostępności cyfrowej, walidatory HTML i CSS itp.

Twórcy stron internetowych zwykle używają narzędzi autorskich i narzędzi oceny do tworzenia treści cyfrowych.

Ludzie („użytkownicy”) używają przeglądarek, odtwarzaczy multimedialnych, technologii wspomagających lub innych „programów użytkownika”, aby uzyskać dostęp do treści cyfrowych i wchodzić z nimi w interakcje.

Między tymi komponentami istnieją istotne współzależności; to znaczy że komponenty muszą ze sobą współpracować, aby sieć internetowa była dostępna. Na przykład, dla alternatywnego tekstu opisującego obraz:

• specyfikacja techniczna wymaga alternatywnego tekstu (np. HTML definiuje atrybut alternatywnego tekstu (alt) w elemencie obrazka (img)
• wytyczne WAI - WCAG, ATAG i UAAG, wymienione w dalszej części - określają, jak zaimplementować tekst alternatywny, aby zwiększyć dostępność w różnych komponentach
• twórcy zapewniają odpowiednie alternatywne sformułowania tekstu
• narzędzia autorskie umożliwiają, ułatwiają i promują zamieszczanie alternatywnego tekstu na stronie internetowej
• narzędzia oceny służą do sprawdzenia, czy istnieje tekst alternatywny
• oprogramowanie użytkownika zapewnia ludziom i maszynom interfejs do tekstu alternatywnego w różnych trybach
• użytkownicy wiedzą jak odczytać alternatywny tekst w wykorzystywanym przez nich oprogramowaniu i/lub technologiach wspomagających, w razie potrzeby

Gdy funkcje dostępności zostaną skutecznie zaimplementowane w jednym komponencie, prawdopodobieństwo implementacji w innych jest większe.

• Gdy przeglądarki internetowe, odtwarzacze multimedialne, technologie wspomagające i inne programy użytkownika obsługują funkcje dostępności, użytkownicy częściej będą tego wymagać, a programiści implementować je w swoich treściach.
• Gdy twórcy chcą wdrożyć funkcje dostępności w swoich treściach, częściej domagają się, aby narzędzie autorskie ułatwiało ich wdrożenie.
• Gdy narzędzia autorskie umożliwiają łatwą implementację funkcji dostępności, twórcy chętniej je zaimplementują w swoich treściach.
• Gdy funkcje dostępności są zaimplementowane na większości treści, twórcy i użytkownicy częściej żądają, aby programy użytkownika je obsługiwały.

Jeśli funkcje dostępności nie są zaimplementowane w którymś z komponentów, motywacja do zaimplementowania ich w pozostałych komponentach spada, jeśli nie skutkuje to zwiększeniem dostępności dla użytkownika. Na przykład mało prawdopodobne jest, aby programiści wdrożyli funkcję dostępności, która nie jest obsługiwana przez narzędzia autorskie i której nie wspiera większość przeglądarek lub technologii wspomagających.

Gdy jeden z komponentów w niewystarczającym stopniu wspiera dostępność, czasem inne komponenty mogą te niedostatki zrekompensować poprzez „obejścia”, choć wymaga to znacznie większego wysiłku i ogólnie nie jest dobre dla dostępności. Na przykład:

• twórcy mogą wykonać więcej pracy, aby zrekompensować brak wsparcia dostępności w narzędziach autorskich; na przykład poprzez bezpośrednią kodowanie znaczników zamiast za pomocą narzędzia,
• użytkownicy mogą wykonać więcej pracy, aby zrekompensować niedostateczne wsparcie dostępności w przeglądarkach, odtwarzaczach multimedialnych lub technologiach wspomagających; na przykład, używając innej przeglądarki lub technologii wspomagającej w celu przezwyciężenia różnych problemów z dostępnością.

Jednak w większości przypadków obejścia nie są możliwe, a efekt jest wciąż niezadowalający. Ponadto czasami słabe wsparcie dostępności w jednym komponencie nie może być sensownie rozwiązane przez inny komponent, czego rezultatem jest niedostępność, uniemożliwiająca niektórym osobom z niepełnosprawnościami korzystanie z określonej witryny, strony lub funkcji.

World Wide Web Consortium (W3C) Web Accessibility Initiative (WAI) [Inicjatywa na rzecz dostępności Sieci] opracowuje standardy dostępności cyfrowej dla różnych komponentów:

• Authoring Tool Accessibility Guidelines (ATAG) (Wytyczne dla dostępności narzędzi autorskich (ATAG)) dotyczące narzędzi do tworzenia treści
• Wytyczne dla dostępności internetowej (WCAG); wykorzystywane przez twórców oraz narzędzia autorskie i oceniające
• User Agent Accessibility Guidelines (Wytyczne dla dostępności programów użytkownika (UAAG)) dotyczące przeglądarek i odtwarzaczy multimedialnych oraz niektórych aspektów technologii wspomagających

Te wytyczne opierają się na podstawowych specyfikacjach technicznych sieci i są opracowywane w połączeniu ze wszystkimi specyfikacjami technicznymi W3C (HTML, CSS, SVG, SMIL itp.). W3C opracowuje również specyfikacje techniczne, które bezpośrednio dotyczą dostępności, w tym:

• ARIA, Accessible Rich Internet Applications, która określa sposób uczynienia aplikacji internetowych bardziej dostępnymi dla osób z niepełnosprawnościami. Szczególnie pomaga w tworzeniu treści dynamicznej i zaawansowanych kontrolek interfejsu użytkownika opracowanych przy użyciu Ajax, HTML, JavaScript i pokrewnych technologii.

Aby uzyskać więcej informacji, zobacz O standardach W3C.