Włączanie użytkowników do oceny dostępności cyfrowej

Pierwszym krokiem w ocenie dostępności internetowej jest sprawdzenie witryny pod kątem oczywistych, typowych problemów z dostępnością. Poradnik Łatwe testy - wstępny przegląd dostępności zawiera wytyczne (Jest to uaktualnione opracowanie na podstawie publikacji W3C: Easy Checks - A First Review of Web Accessibility).

Nawet programiści o niewielkiej wiedzy na temat dostępności odkryją niektóre problemy w efekcie przeglądu wstępnego. Natomiast ekspert ds. dostępności z doświadczeniem w zakresie badania interakcji osób z różnymi niepełnosprawnościami z Internetem może:

• ocenić kwestie związane z dostępnością dla szerokiego grona użytkowników, których indywidualni użytkownicy mogą nie zauważać;
• pomóc w usuwaniu wszelkich znanych barier przed zaangażowaniem użytkowników;
• skoncentrować oceny z użytkownikami na potencjalnych obszarach budzących obawy.

Wstępny przegląd dostępności pozwala wykryć wiele istotnych barier dostępności, które należy wyeliminować przed dokonaniem oceny z użytkownikami. Pomaga także zdefiniować, na czym należy się skoncentrować podczas oceny z użytkownikami.

Użytkownicy z niepełnosprawnościami i starsi mogą być włączeni w szeroki zakres działań oceniających, od krótkich konsultacji po badania użyteczności zakrojone na szeroką skalę. Między tymi skrajnościami istnieje wiele możliwości pośrednich:

• Nieformalne oceny konkretnych problemów związanych z dostępnością mogą być bardzo proste. Na przykład poproś znajomego, który używa czytnika ekranu lub kogoś z innymi niepełnosprawnościami, aby znalazł jakieś dane we wczesnym projekcie tabeli danych. Obserwuj ich interakcje i omawiaj problemy.
• Formalne testy użyteczności strony internetowej realizowane zgodnie z ustalonymi protokołami w celu zebrania danych ilościowych i jakościowych od reprezentatywnych użytkowników wykonujących określone zadania. Formalne testy użyteczności można zoptymalizować, aby skupić się na kwestiach związanych z dostępnością.

Rodzaj oceny zależy od takich czynników, jak etap projektu, na przykład wstępne badanie pomysłów projektowych, testowanie określonych obszarów prototypów lub przegląd ostatecznych projektów.

Przeprowadzanie nieformalnych ocen w trakcie całego procesu tworzenia jest bardziej efektywne niż tylko formalne testowanie użyteczności na koniec projektu.

W większości przypadków włączenie użytkowników do oceny obejmuje:

• pozyskanie kilku osób z niepełnosprawnościami i - w zależności od docelowej grupy odbiorców witryny - osób starszych,
• włączenie ich w cały proces realizacji projektu w celu wykonania przykładowych zadań na prototypach, dzięki czemu można zobaczyć, w jaki sposób można ulepszyć różne aspekty projektowania i kodowania, oraz
• omawianie z nimi kwestii związanych z dostępnością.

Zobacz poradnik Włączanie użytkowników do projektów internetowych w celu uzyskania lepszej i łatwiejszej dostępności (w języku angielskim), aby uzyskać wskazówki na temat uzyskiwania dostępu do Internetu przez różnych użytkowników i ich doświadczeń w zakresie interakcji z Internetem.

Tak jak w przypadku każdej oceny przeprowadzanej przez użytkowników, to, czy wybierzesz użytkowników początkujących, średnio czy bardzo zaawansowanych, zależy od tego, do kogo witryna jest adresowana docelowo. Na przykład, jeśli tworzysz aplikację internetową dla księgowych wewnątrz firmy, prawdopodobnie potrzebujesz zaawansowanych użytkowników technologii wspomagających. A dla publicznej strony internetowej, za pomocą której można się ubiegać się o świadczenia dla osób z niepełnosprawnościami, potrzebujesz początkujących użytkowników technologii wspomagających.

Przestroga: Uważnie rozważ wszystkie dane wejściowe. Unikaj założenia, że doświadczenie i oceny jednej osoby z niepełnosprawnością będą takie same, jak wszystkich innych osób z niepełnosprawnościami. Osoba z niepełnosprawnością niekoniecznie wie, w jaki sposób inne osoby z tą samą niepełnosprawnością wchodzą w interakcje z Internetem. Osoba z niepełnosprawnością może nie wiedzieć na tyle dużo o innych rodzajach niepełnosprawności, by móc udzielić ważnych wskazówek dotyczących innych kwestii związanych z dostępnością. Najlepiej jest uzyskiwać informacje od różnych użytkowników.

Uwaga: Oprócz znalezienia problemów z dostępnością, oceny z użytkownikami z niepełnosprawnością ujawniają zazwyczaj ogólne problemy z użytecznością, które dotyczą wszystkich użytkowników, także bez niepełnosprawności.

Dostępność internetowa zależy od współdziałania kilku kluczowych komponentów i rozwoju technologii informatycznych, w tym przeglądarek internetowych, technologii wspomagających i treści internetowych.

Problemy z dostępnością mogą być powodowane przez jeden lub więcej różnych komponentów. Na przykład, jeśli użytkownik, który nie może używać myszy, ma problemy z dostępem do klawiatury, może to być spowodowane tym, że:

• programista nie oznaczył/zakodował strony poprawnie, lub
• przeglądarka lub odtwarzacz multimedialny nie obsługuje poprawnie znaczników, lub
• technologia wspomagająca nie obsługuje poprawnie znaczników, lub
• użytkownik nie wie, jak korzystać z przeglądarki, odtwarzacza multimedialnego lub funkcji dostępu do klawiatury w technologii wspomagającej, lub
• strona jest źle zaprojektowana i jest to ogólny problem użyteczności dla wszystkich użytkowników, w tym osób bez niepełnosprawności.

Włączenie w procesy oceny osób z niepełnosprawnościami i starszych ma wiele zalet. Jednakże oparcie się tylko na doświadczeniach użytkowników nie wystarczy, aby ustalić, czy strona internetowa jest dostępna. Łącz obserwacje doświadczeń użytkowników i ich oceny z oceną zgodności z WCAG, aby zapewnić, że strona internetowa jest dostępna dla różnych osób w różnych sytuacjach.

Ostrożnie wyciągaj wnioski z ograniczonych ocen lub badań. Wyniki uzyskane tylko od kilku osób z niepełnosprawnościami nie mogą być uogólnione w odniesieniu do wszystkich osób z podobnymi niepełnosprawnościami lub osób z innymi niepełnosprawnościami. Zobacz przestrogę powyżej.

W raportach należy uwzględnić zakres badań i parametry oceny, takie jak metody testowania i cechy użytkownika. Na przykład, jeśli badanie obejmowało tylko uczestników niewidomych, raport powinien wyjaśniać, że nie oceniono w nim zgodności ze standardami dostępności i że nie dotyczy on wszystkich osób z niepełnosprawnościami. Chociaż niewielkie badania często dostarczają użytecznych informacji, nie są one wystarczająco solidne, aby zapewnić ich znaczenie statystyczne.

Protokół szczegółowego badania barier dostępności zazwyczaj różni się od ogólnego testu użyteczności. Na przykład:

• prawdopodobnie użyłbyś techniki „głośnego myślenia” z wysokim poziomem interakcji ułatwiającej;
• gromadzenie danych skupiałoby się na zrozumieniu błędów związanych z barierami dostępności, a nie na czasie spędzonym na zadaniu lub satysfakcji z wykonania zadania; oraz
• zadania koncentrowałyby się raczej na konkretnych obszarach, które mogą powodować problemy z dostępnością, niż na ogólnym użytkowaniu witryny.

Należy pamiętać, że ważna jest również ocena innych czynników istotnych dla użytkowników z niepełnosprawnościami. Czynniki te obejmują: ogólną użyteczność, satysfakcję użytkownika i inne podobne kryteria.

W sekcji poniżej znajduje się lista lektur zawierających dodatkowe wskazówki przeznaczone specjalnie dla specjalistów ds. użyteczności.

Ten materiał bardzo krótko omawia tylko kilka punktów bardzo złożonego tematu. Wiele zasobów na temat innych aspektów angażowania użytkowników w ocenę jest dostępnych w Internecie.

• Involving Users in Web Projects for Better, Easier Accessibility jest niezbędnym rozwinięciem dla tego dokumentu. Obejmuje on szersze zagadnienia związane z włączeniem użytkowników na wczesnym etapie projektowania stron internetowych, rozwoju narzędzi, standardów i innych projektów internetowych.
• Just Ask: Integrating Accessibility Throughout Design zawiera wskazówki dotyczące uwzględnienia dostępności w całym procesie projektowania stron internetowych i innych produktów. Rozdział Usability Testing for Accessibility zawiera:
  • Planning for usability testing for accessibility – określanie cech uczestników, rekrutowanie uczestników, zapewnianie rekompensaty;
  • Preparing for usability testing for accessibility – przygotowanie materiałów testowych, zapewnienie dostępności obiektu, konfiguracja i testowanie technologii wspomagającej, przeprowadzenie testu pilotażowego, z wykorzystaniem technik przesiewowych;
  • Przeprowadzenie testu użyteczności pod kątem dostępności – interakcja z osobami z niepełnosprawnościami, urządzenie pokoju badań;
  • Reporting usability testing for accessibility – rozróżnienie między kwestiami dostępności i użyteczności, wyciąganie wniosków, pisanie o osobach z niepełnosprawnościami.
• White paper: conducting user evaluations with people with disabilities.
• Wiele książek, artykułów, prezentacji konferencyjnych i innych zasobów dotyczy technik oceny użyteczności. Obejmują one różne rodzaje testów użyteczności; projekty testu; opracowanie protokołu testu obejmującego kwestionariusze, zadania, zbieranie danych; przeprowadzanie testów pilotażowych; i ilu uczestników ma wziąć udział w testach użyteczności. Na przykład: Usability Testing Demystified, przykładowe plany i formularze testów z Podręcznika testowania użyteczności, oraz Rocket Surgery Made Easy...: Podręcznik samodzielnego wyszukiwania i rozwiązywania problemów związanych z użytecznością z przykładowym testem użyteczności, skryptami i formularzami online.
• Istnieją organizacje na całym świecie, które specjalizują się w pomaganiu w rekrutacji osób z niepełnosprawnościami i przeprowadzaniu ocen użyteczności.